Том 4, № 4 (2022)
- Жылы: 2022
- Мақалалар: 9
- URL: https://vestnik-ngo.kz/2707-4226/issue/view/5463
- DOI: https://doi.org/10.54859/kjogi.202244
Бүкіл шығарылым
Geology
Оңтүстік Маңғыстаудағы юраға дейінгі кенерлердің мұнай-газ әлеуетінің болашағы, олардық болашақтық-барлау жұмыстарының бағыты және оларды барлау әдістемесінің кейбір мәселелері
Аннотация
Бұл жұмыста авторлар Маңғышлақ мұнай-газ кешенінің юраға дейінгі тау жыныстары кешенінің геологиялық құрылымының ерекшеліктерін көрсетеді. Анықталған объектілерге қысқаша талдау жасалып, келешегі айқындалып, мұнай мен газды іздеу-барлау жұмыстарын жолға қоюдың әрі қарай бағыттары бойынша ұсыныстар берілді.
5-14
Ұңғымалардың геофизикалық зерттеу деректері бойынша радиоактивтілігі жоғары коллекторларды анықтау ерекшеліктері
Аннотация
Бұл мақалада геофизикалық зерттеу материалдары негізінде радиоактивтілігі жоғары қабат жыныстарын анықтау ерекшеліктері, Оңтүстік Батыс Қамыcты, Ботахан, Нұралы кен орындарының бор және юра шөгінділерінің мысалында зерттеулерді түсіндіруде және геологиялық-геофизикалық материалдарды талдауда қолданылатын кешенді тәсіл қарастырылады.
Жұмыстың мақсаты – радиоактивті өнімділігі жоғары қабат жыныстарының таралуын зерттеу, олардың пайда болу себептерін және шөгінді фациялардың литологиялық айырмашылықтарымен байланысын негіздеу.
15-31
Көмірсутек шикізаты ресурстарының ықтималдығын есептеу кезінде Монте-Карло симуляцияларының оңтайлы санын таңдау
Аннотация
Негіздеме. Ресурстарды ықтималды есептеу мұнай-газ индустриясында шешім қабылдау кезінде негіз болып табылатын мұнай-газ болашағының әлеуетін бағалау кезінде қолданылады. Ресурстардың ықтималдығын есептеудің негізгі нәтижесі көмірсутектердің геологиялық немесе өндірілетін ресурстарын бөлудің ықтималдық функциясы түрінде көрсетілген ресурстық әлеуетті бағалау болып табылады. Бұл ретте Монте-Карло симуляциясы жиі қолданылады. Бұл мақсатты функцияның сандық мәнін, ықтималдықты есептеу жағдайында – қорларды бөлудің ықтималдық функциясын табуға мүмкіндік береді.
Мақсат. Аталған жұмыс ресурстардың ықтималдығын есептеу кезінде симуляцияның оңтайлы санын табуға бағытталған.
Тәсілдер. Монте-Карло симуляциясы кездейсоқ сандар генераторын қолдана отырып, процесті сипаттайтын функцияны есептеуді бірнеше рет қайталауға негізделген. Статистикалық үлестірімдердің бірімен берілген функцияның айнымалысы осы кездейсоқ саннан есептеледі. Бұдан әрі математикалық модельге сәйкес функцияның барлық айнымалылары бойынша математикалық амалдар орындалады. Алынған нәтижелер жиынтығын қорытындылай келе, қажетті функцияны сипаттайтын статистикалық үлестіру шамамен есептеледі.
Нәтижелер. Үлестіру функциясын анықтау дәлдігі симуляция санының өсуімен артады. Алайда, бұл есептеу уақытының ұлғаюына әкеледі. Осылайша, шешім жылдамдығы мен дәлдігі арасында таңдау пайда болады.
Латын гиперкубы кездейсоқ сандар генераторының әсерін азайтуға мүмкіндік береді, бірақ қосымша аралық есептеулер кездейсоқ іріктеумен салыстырғанда латын гиперкубын қолданған кезде симуляция санының азаюын теңестіреді.
Қорытынды. Жұмыстың нәтижелері бойынша Монте-Карло симуляция санына есептеу дәлдігінің логарифмдік тәуелділігі алынды. Көп жағдайда 10000 симуляция кезінде 1% нәтиже дәлдігі жеткілікті болады.
32-44
Oil and gas field development and exploitation
Жарықшақты коллекторлы кен орнын игеру барысындағы қойнауқаттағы сұйықтықтардың қозғалу жолын анықтаудағы индикаторлық зерттеулердің рөлі
Аннотация
Су айдау арқылы мұнайды қарқынды өндіру, кен орнының карбонатты коллекторының (жарықшақтар, жарылымдар) күрделі геолого-физикалық жағдайы өндіріліп жатқан өнім құрамындағы судың артып отыруына әкеледі. Кен орнының қоры айтарлықтай және игерудің ІІ-сатысында, орташа сулануы 60%-дан жоғары, көптеген қалдық қорлар қиын өндірілетін категорияға өтіп жатыр. Осы мақалада блоктардың арасындағы байланысты анықтауға және жарықшақты карбонатты қойнауқаттардың сүзгіштік және сақтағыштық параметрлерін анықтау барысында индикаторлық әдіспен зерттеудің нәтижелерін практикада қолдануға аса мән берілді. Аталған әдістің нәтижелері бойынша игерудің қолданыстағы жүйесін жетілдіру үшін қосымша технологияларды енгізу ұсынылды.
45-54
Кен орындарда полимерлі суландыруды жедел енгізуге прагматикалық тәсіл
Аннотация
Негіздеу. Полимерлі суландыру – бұл жетілген кен орындарында мұнай өндіру коэффициентін бастапқы өндірілген мұнай көлемінің 10%-нан астам арттыруға мүмкіндік беретін мұнай өндіруді ұлғайтудың кеңінен танымал әдісі. Бұл ретте, ұзаққа созылған тарихқа және тәжірибеден жиналған көптеген жарияланған мысалдарға қарамастан, әдісті енгізу қарқыны әлі де баяу. Энергия шығыны мен көмірқышқыл газының шығарындыларын азайта отырып, энергия өндірісін ұлғайту қажеттілігін ескере отырып, суды пайдалануды азайтуға және мұнай өндіруді айтарлықтай жылдамдатуға мүмкіндік беретін осы әдісті қарастыру міндетті болуы тиіс.
Мақсат. Бұл мақалада әртүрлі кен орындарында полимерлерді айдауды жеделдетіп енгізу бойынша ұсыныстар беру және жеткіліксіз дәл үлгілеу немесе толық емес зертханалық зерттеулердің орнына кәсіпшілік деректерді пайдалану қажеттілігін ескеретін бірнеше прагматикалық тәсілдерді ұсыну міндеті қойылған.
Материалдар мен тәсілдер. Жұмыс полимерлерді айдау мұнай өндіруді жеделдету кезінде шығарындылар мен энергия шығындарын қалай азайтатынын көрсететін айдау пилоттық жобаларын күшейтуді ынталандырудың жаңа тәсілдерін қарастырады.
Нәтижелер. Жұмыста прагматикалық құралдар мен идеяларды қолдана отырып, полимерлерді айдау әдісіне сәл өзгеше көзқарас қарастырылған, бұл кен орнына жедел шығу кез-келген зертханалық зерттеулерге қарағанда көбірек ақпарат алуға мүмкіндік береді.
Қорытындылар. Мұнай өндірудің құлдырауын тежеудің өзекті қажеттілігін ескере отырып, полимерлі суландыру осы мақалада көрсетілген базалық критерийлерді сақтай отырып, жедел енгізілуі мүмкін ең қолайлы әдіс болып табылады.
56-67
Полимерлі суландыру кезінде төмен минералданған суға ауысу үлгісін зерттеу
Аннотация
Негіздеу. Полимерлі суландыру жобасының тиімділігін арттыру технологиялық жағынан да, экономикалық жағынан да әрқашан өзекті болып табылады.
Мақсат. Бұл жұмыстың мақсаты – полимерлі суландыру жобасының тиімділігін арттырудың қарапайым және тиімді әдісі ретінде тұздылығы төмен суға көшуді қарастыру.
Материалдар мен тәсілдер. Жұмыста нақты полимерлі суландыру жобасының деректері пайдаланылды.
Нәтижелер. Нәтижесінде полимер тұтынуды айтарлықтай азайтуға және кабат айдау тиімділігін арттыруға қол жеткізілді.
Қорытындылар. Бұл жұмыс тұздылығы төмен суды пайдалану шығындарын азайтудың және тиімділігін арттырудың қарапайым және тиімді әдісі екенін көрсетеді.
68-77
Термохимиялық әдістермен қабатқа әсер ету арқылы мұнай беру коэффициентін арттыру технологиясы
Аннотация
Негіздеу. Ұсынылған мақалада қабатта, және де кенжар аймағында температураны көтеру кезінде мұнай өндірудің қарқындылығы мен артуына апаратын әкелетін құрам ұсынылған.
Мақсат. Қабаттағы мұнайды толық ығыстыруға, сондай-ақ жалпы мұнай өндіруді ұлғайтуға мүмкіндік беретін өндіруші және айдау ұңғымаларының кен орындары мен кенжар маңындағы аймақтарына әсер ету әдістерін жетілдіруді зерделеу, сол арқылы соңғы мұнай беру коэффициентін арттыруға мүмкіндік беру.
Материалдар мен тәсілдер. Зертханалық зерттеулер негізінде жаңа технология жасалды және композиция ұсынылды, оның құрамына күшті тотықтырғыш, төменгі спирттер мен үш атомды спирт, беттік белсенді заттар және т. б.
Нәтижелер. Қабатқа әсер ету үшін ұсынылған құрам келесідей әрекет етеді: композицияның құрамдас бөліктері өзара әрекеттескенде экзотермиялық реакция жүреді, нәтижесінде кенжар маңындағы аймағында жылу мен газдың көп мөлшері бөлінеді. Бөлінген жылу есебінен кенжар маңындағы тау жыныстарының кеуекті арналарында тұндырылған және тау жыныстарының кенжар маңындағы аймағының өткізгіштігін және қабаттардың қабылдағыштығын нашарлататын мұнайдың ауыр компоненттері балқытылады. Құрамның әсерінен кенжар маңындағы аймағының өткізгіштігі және айдау ұңғымасының қабылдағыштығы артады. Мұндай әсер экзотермиялық реакция нәтижесінде бөлінетін жылудың жоғалуы болмағандықтан да тиімді және ол қабаттың кенжар аймағының өткізгіштігін қалпына келтіруге және мұнайдың реологиялық қасиеттерін жақсартуға тікелей әсер етеді.
Қорытындылар. Жүргізілген тәжірибелер көрсеткендей, ұсынылған құрамның сазды жыныстарға әсерінің арқасында саз ісінбейді, керісінше, сазды сығу арқылы тау жыныстарының беткі қабаты гидрофобизацияланады, бұл судың сазды жыныстарға теріс әсерін болдырмайды. Бұл оқиғаның себебі ұсынылған композицияның қышқылдық сипаты болып табылады. Ұсынылған композицияның бұл қасиеттері оны кез-келген қабаттарда (құмды, сазды, карбонатты, доломиттер және т.б.) тиімді қолданудың кепілі болып табылады.
78-89
Қазақстанның терригендік кен орнында мұнай беруді арттыру үшін тұзы аз суды пайдалану тиімділігін бағалау
Аннотация
Негіздеу. Көмірсутектерге сұраныстың үнемі артуы қорларды өндіруді жақсарту үшін оңтайлы технологияларды енгізу қажеттілігі туындады. Айдалатын агент ретінде тұздылығы төмен суды жою әдісі бұл мәселені шешуде перспективалы болып көрінді.
Мақсат. Осы мақаланың мақсаты Қазақстанның терригенді кен орнында мұнай өндіру мен өндіруді ұлғайту үшін тұзы аз судың потенциалын бағалау болып табылады.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу үшін ECLIPSE 100 симуляторында өнімді қабатқа тұзы аз суды айдау модельденді. Тұз концентрациясының өндіріске әсері және қайталама айдау кезінде қарастырылып отырған кен орнындағы мұнайдың ығысу коэффициенті әр түрлі тұздылығы бар ерітінділердің суландыруын модельдеу арқылы анықталды. Модель 18 жылға шығарылды. Тұздылықты төмендету тиімділігін талдау суландырудан кейінгі мұнай өндіру көлемін жоғары тұзды сумен салыстыру арқылы жүргізілді.
Нәтижелер. Судың тұздылығының төмендеуі мұнай өндірудің 1,3–2% өсуіне әкелді. Өндірістің мұндай шамалы өсуі тау жыныстарының бастапқы гидрофильді қасиеттеріне байланысты. Тұзы аз судың тау жыныстарымен жанасуынан реакция алу үшін минералдардың бетінде адсорбцияланған мұнайдың болуы талап етіледі. Бұл коллекторда тұздылықтың төмендеуімен мұнай беру коэффициентінің жоғарылауы «мұнай – су» шегіндегі белсенді өзара әрекеттесулерге байланысты деп айтуға болады, олардың бірі тұтқыр серпімді қасиеттердің артуы болып табылады.
Қорытынды. Зерттелетін аз тұзды сулар арасындағы мұнайдың ығысу тиімділігінің шамалы айырмашылығы айдалатын судың оңтайлы тұздылығының болуын көрсетеді. Коллекторлық тау жыныстарының бастапқы гидрофильділігі мұнай өндірудің ұлғаюының себебі ретінде дымқылданғыштың өзгеруін болдырмайды. Нақты деректер алу және тұздылықтың тау жыныстарында мұнайдың таралуына қаншалықты әсер ететінін түсіну үшін зерттелетін кен орнынан алынған керн материалында тұздың аз суландыруын одан әрі зерттеу ұсынылады.
90-103
Акриламид туындыларына негізделген синтетикалық полиамфолиттер – мұнай шығымын арттыруға арналған полимерлі реагенттердің жаңа классы
Аннотация
Негіздеу. Оның жоғары тиімділігіне байланысты полимерлік айдау Қазақстанның кен орындарында кеңінен қолданылды. Алайда, судың жоғары тұздылығы жағдайында ерітінділердің жобалық тұтқырлығын қамтамасыз ету үшін полимерлердің жоғары концентрациясы қажет. Сондықтан су қоймасының тұздылығы 200 г/л ден жоғары болғанда 0,1–0,2% тен жоғары емес концентрацияда судың тұтқырлығын 20–50 сП дейін арттыратын полимерлер қажет.
Мақсат. Бұл жұмыстың мақсаты – акриламид негізіндегі, анионды мономер, 2-акриламидо-2-метил-1-пропансульфон қышқылды натрий тұзы және катиондық мономер, (3-акриламидопропил) триметиламмоний хлориді сызықты полиамфолиттің тұзға және температураға төзімділік қасиеттерін зерттеу және оның мұнай өнімділігін жоғарылатуға қолданылу мүмкіндігін көрсету.
Материалдар мен тәсілдер. Бұл ұмыста тұздылығы 200–300 г/л сулар, сонымен қатар тұтқырлығы 60, 138 және 420 сП мұнайлар пайдаланылды. Кеуекті ортаны жасау үшін құмды модельдер және кеуектілігі жоғары газобетон үлгілері таңдалды. Полимерлер ретінде молекулалық массасы 17 млн Да гидролизденген полиакриламид және молекулалық массасы 2,9 млн Да үштік полиамфолит пайдаланылды. Жоғары тұздылық жағдайында бұл полимерлердің тиімділігін салыстыру үшін динамикалық тұтқырлық пен мұнайдың ығысу тиімділігін өлшеу бойынша тәжірибелер жүргізілді.
Нәтижелер. Тұздылығы 200 г/л суда ерітілген үштік полиамфолиттің 0,25% ерітіндісін құм моделіне айдау қабат суын айдаумен салыстырғанда мұнайдың ығысу тиімділігін 23–28%-ға арттыратыны көрсетілген. Бірдей жағдайларда гидролизденген полиакриламид ерітіндісін айдау мұнайдың ығысу тиімділігін тек 18%-ға арттыруға әкелді.
Қорытынды. Зерттеудің жаңалығы акриламидты негіз етіп алынған үштік полиамфолиттің жоғары минералданған қабаттардағы гидролизденген полиакриламидпен салыстырғанда мұнайды ығыстыру қабілетінің жоғары болуы болып табылады. Зертханалық тәжірибелердің нәтижелері мұнай-газ саласы мамандары мен жер қойнауын пайдаланушылардың назарын полимерлік материалдар және технологиялар институты қызметкерлерінің синтетикалық полиамфолиттерді масштабтау және тәжірибелік сынақтар жүргізу бөлігіндегі жаңа әзірлегн жұмыстарына аударуы мүмкін.
104-116