Том 6, № 3 (2024)
- Жылы: 2024
- Мақалалар: 9
- URL: https://vestnik-ngo.kz/2707-4226/issue/view/5470
- DOI: https://doi.org/10.54859/kjogi.202463
Original studies
"Газпром мұнай" компаниялар тобы кен орындарында ГРП бар карбонатты объектілерді игеру тәжірибесі
Аннотация
Негіздеу. ГРП әдісімен карбонатты объектілерді дамыту өте қызықты және даулы процесс. Терригендік объектілерден айырмашылығы, қабатты ынталандыруды қышқылмен де, пропантты әдіспен де (GRP) жасауға болады, ал технологиялық тармақтардың көптігі таңдау опцияларын одан әрі кеңейтеді. Объектінің геологиялық және физикалық сипаттамаларына байланысты GRP технологиясын таңдаудың жалпы тұжырымдамасы болғанына қарамастан, сапалы таңдау күрделене түседі, өйткені бір объектіде нәтиже беретін шешімдер екіншісінде ұқсас жағдайларда бірдей тиімділікті көрсетпейді. Сондықтан, карбонаттармен жұмыс істеу тұрғысынан алғанда, ынталандыру тәсілі мен технологиясын таңдауға байланысты өндірістік тәуекелдер мен шығындарды азайту үшін әртүрлі ұңғымалық жағдайларда мүмкіндігінше көп тәжірибеге ие болу маңызды.
Мақсаты. Мақалада ұңғымалық және геологиялық жағдайларға байланысты олардың ерекшеліктері мен қолданылуын түсінуге бағытталған карбонатты объектілерге арналған ГРП саласындағы тиімді шешімдерге технологиялық шолуды көрсету міндеті қойылған. Авторлар "Газпром мұнай" компаниясының периметріндегі карбонатты нысандарда орын тапқан және өзін дәлелдеген ынталандыру технологияларын қолдану тәжірибесін таратуға, белгілі бір шешімді таңдау кезінде кездесетін тәуекелдер мен шектеулерді көрсетуге маңызды орын береді.
Материалдар мен әдістер. Карбонатты объектінің геологиялық жағдайларына байланысты ГРП және МГР-дағы тәжірибе, технологиялар, тәсілдер және олардың ерекшеліктері сипатталған.
Нәтижелері. Жұмыста карбонатты объектілерде ГРП технологияларын қолданудың нақты тәжірибесі, олардың салыстырмалы тиімділігі, орындалған жұмыстың нақты тәжірибесіне сүйене отырып, ең табысты тәжірибелер көрсетілген. Қышқыл ГРП (кГРП), қышқыл-проппантты ГРП (кпГРП) технологияларының тиімділігін және қышқыл құрамындағы қышқыл ГРП вариацияларын салыстыруға көп көңіл бөлінеді.
Қорытынды. Жұмыс нәтижелері карбонатты объектілерді ГРП әдісімен ынталандырудың технологиялық әртүрлілігі туралы түсінік беріп қана қоймай, сонымен қатар коллектордың пайда болуының белгілі бір геологиялық-физикалық жағдайында олардың салыстырмалы тиімділігін көрсетеді. Көрсетілген тәжірибе құрылымы жағынан ұқсас объектілерді игеру кезінде тиімдірек шешімдерді таңдауға, ГРП орындауға дайындықтың алғашқы кезеңдерінде тәуекелдерді азайтуға және ынталандыру технологиясын таңдауда анықтауға, сол арқылы кен орындарын игерудің сапасы мен тиімділігін арттыруға көмектеседі.
RESEARCH OF THE BIOTECHNOLOGICAL POTENTIAL OF HYDROCARBON-OXIDIZING BACTERIA FROM OIL-POLLUTED SOILS OF THE UZEN OIL FIELD
Аннотация
Негіздеу. Бүгінгі таңда мұнай өнеркәсібі Батыс Қазақстандағы экологиялық проблемалардың негізгі көздерінің бірі болып табылады. Сондықтан топырақты мұнай ластануынан тазарту өте маңызды.
Мақсаты. Зерттеу Өзен кен орнының жоғары минералданған топырағына тән жоғары тиімді көмірсутекті тотықтырғыш бактерияларды іздеуге және бөліп алуға бағытталған.
Материалдар мен әдістер. Жұмыста бактерияларды өсірудің микробиологиялық әдістері, сонымен қатар химиялық (су құрамы) және аналитикалық (ИК-спектрометрия) әдістері қолданылады.
Нәтижелері. Көмірсутекті тотықтырғыш бактериялардың 4 жинақ культурасы алынды, мұнай тотықтырғыш бактериялардың 3 таза культурасы бөлініп алынды. Олардың көмірсутекті тотықтырғыштық тиімділігі зерттелді.
Корытынды. Бұл жұмыста көмірсутектердің кең спектрін, соның ішінде жоғары молекулалы полициклді және құрамында күкірті бар қосылыстарды тотықтыруға қабілетті, жоғары биотехнологиялық әлеуетімен сипатталатын галофильді және орташа термофильді көмірсутектерді тотықтырғыш бактериялардың белсенді жинақ культуралары, сондай-ақ галофильді көмірсутектердің жаңа штаммдары алынды, олардың әлеуеті кейінгі жұмыста зерттеледі.
Табиғи, өнеркәсіптік қайта өңделген судың физикохимиялық және микробиологиялық параметрлері және оны тазарту
Аннотация
Объективті Антропогендік әсер кезінде жер үсті өзендері мен жер асты су айдындарындағы судың химиялық құрамы ластанады, бұл су сапасының төмендеуіне ғана емес, патогенді және оппортунистік бактериялар санының артуына да әкеледі. Бұл жұмыста табиғи судың, сондай-ақ қайта өңделген судың химиялық және микробиологиялық құрамына талдау жүргізіледі. Бұл жұмыстың мақсаты табиғи, өнеркәсіптік айналымдағы судың физикохимиялық және микробиологиялық параметрлерін зерттеу және құрамында 0,5-тен 1,0 Вт-қа дейінгі активаторлы металл қорытпалары негізінде коагулянттардың жаңа буынын тазарту болып табылады.
Материалдар мен әдістер Мынадай табиғи сулар талданды: "Алматы СУ", "Медеу" шатқалынан, металлургия және кен байыту институтының (ИИОБ) тәжірибелік металлургия өндірісінің ұңғымасынан (ЖМК), Жайық өзенінен (Жайық) табиғи сулар. Мұнайды терең қайта өңдеу өндірісінің су тазарту блогынан алынған су қайта өңделген су ретінде талданды
Алюминий полиоксихлоридтері (ПАХ) 3% тұз қышқылымен әрқайсысы 0,5-1,0 Вт% мөлшерінде металдарды (индиум, галлий, қалайы) белсендіру арқылы активтендірілген алюминийдің өзара әрекеттесуі арқылы алынды. Сапа көрсеткiштерi - Al2O3 33,2-36,9%, негiзгiлiгi 56-67% қайта есептегенде ИСК массалық фракциясы ГБ 15892-2009 стандартына сәйкес келедi.
Су сынамалары МемСТ No59024-2020 сәйкес алынды, органолептикалық (иісі, дәмі, түсі), физикалық (лайлылығы) бойынша бағаланды. рН, электр өткізгіштік, перманганат тотығуы), химиялық көрсеткіштер (тұздың жалпы құрамы, аниондардың құрамы – сутегі карбонаттары, сульфаттар, хлоридтер) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 20 ақпандағы No 26 және ISO5667 бұйрығымен бекітілген санитариялық қағидаларға сәйкес.
Суды тазарту әдісі: пак-тың белгілі бір мөлшері интенсивті араластырумен 500 мл сынақ суына қосылды, 3 минуттан кейін айналу жылдамдығы 15 минут ішінде 50 айналымға дейін төмендетілді, содан кейін 30 минутқа қоныстануға рұқсат етілді.
Перманганат индексі (ЖК) ISO 8467:1993 сәйкес анықталды.
Turbididity тікелей HACH 2100Q (EPA) турбидиметрімен және 2100Qis (АҚШ) турбидиметрімен өлшенді. Микроорганизм өсінділерінің жасушалық морфологиясы MX-1150 (T) MicroOptix стереоскопиялық сотринокулярлық микроскоптың көмегімен жарық микроскопиясы арқылы зерттелді (1250-үлкейту)
Қорытынды Алюминий полиоксихлоридін (ПАХ) өндірудің тиімді және технологиялық қарапайым әдісі әзірленді, ол құрамында активтендірілген алюминий қорытпасын 1,5-тен 3,0%-ға дейін активтендіретін қоспаның (индиум, галлий, қалайы) салмағы бойынша 3% тұз қышқылына ерітуден тұрады.
Қорытпа құрамының өзгеруі және реакция жағдайлары РАС қасиеттерін реттеуге мүмкіндік береді (алюминийдің массалық фракциясы Al2O3 тұрғысынан 33,2-ден 41,0%-ға дейін ауытқиды, негізі 55,1-ден 66,5%-ға дейін). Табиғи және айналым сулары ауыз суға және айналымдағы суға арналған нормативтік құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкес синтезделген РАС-пен өңделді. Зерттелетін параметрлерге ПАК-пен өңделген үлгілерде тұрқы, перманганат индексі, микробиологиялық құрамы кірді. Тұрмыстық және ауыз судың көбеюiн төмендетудiң тиiмдiлiгi 90-99%-ға жетедi. Табиғи судың перманганаттық индексі 93%-ға төмендейді. Синтезделген ПАК Медеу шатқалынан алынған суда тексерілген бактерицидтік қасиеттерді көрсетеді.
TESTING THE FUNCTIONALITY OF THE OLGA SOFTWARE TO DETERMINE THE OPTIMAL MODES OF OIL TRANSPORTATION THAT PREVENT THE PRECIPITATION OF SOLID PARTICLES
Аннотация
Goal. The purpose of the work was the need to evaluate the functionality and effectiveness of using a dynamic multiphase flow simulator to solve problems related to the transport of borehole fluid with the presence of solid particles.
Materials and methods. Mathematical simulation of a multiphase flow in a specialized software package.
Results. Dynamic modeling has been performed for various particle diameter variants, followed by determination of the required flow velocity to prevent sediment formation.
Conclusion. The program is applicable for the implementation of simulation modeling in the formation of technical solutions in order to minimize the risks of operating linear ground infrastructure facilities.
МҰНАЙБИТУМДЫ ЖЫНЫСТАРДАН БИТУМДЫ БӨЛІП АЛУҒА УЛЬТРАДЫБЫСТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ
Аннотация
Кіріспе. Қазіргі кезде елімізде мұнайбитумды жыныстардан мақсатты өнімдер алу туралы жұмыстар аз. Соның ішінде ультрадыбыспен әсер ету арқылы бөліп алу тәсілі туралы ғылыми жұмыстар дәстүрлі емес технологиялар қатарына жатқызған болатын. Бұл әдістің артықшылықтары көп, атап айтқанда энергия мен суды үнемдеу, қысқа уақытта жоғары өнім алу және мобильді қондырғы жасауға мүмкіндік береді. Ультрадыбыстық әсер беру технологиясын зерттеу нысанына байланысты қажетті жиілік пен қуатын анықтау басты процесс параметрлері болып табылады. Ультрадыбысты қолдана отырып мұнайбитумды жыныстардан битумды бөліп алу бойынша алғашқы ғылыми зерттеулер 1990 жылдардан бастап жүргізілді. Жүргізілген жұмыс нәтижелері мұнайбитумды тау жыныстарын ультрадыбыстық кавитациялау кезінде сілтілік орта қатысында битумды бөліп алу дәрежесі жоғарылағанын көрсетті. Жұмыстың мақсаты. Қазақстандағы битум тапшылығының орнын толтыру үшін мұнайбитумды жыныстардан битумды бөліп алуға ультрадыбыстық технологияның әсерін зерттеу және алынған өнімдердің физико-химиялық сипаттамаларын анықтау. Жұмыс нәтижелері. Зерттеу нысаны ретінде таңдап алынған мұнайбитумды жыныстардың айырықша белгісі – битумды жыныстар жер бетіне шығып, ашық алаңда орналасуы болып табылады. Атмосферада ашық ұзақ жатуы оның жеңіл фракциялардың жоғалуына алып келген, ал ауыр мұнай компоненттері әртүрлі техногендік факторлардың әсеріне ұшырап тотығу процестері жүрген. Бұл процестер құрамы күрделі аса ауыр мұнайлар мен қатты битумдардың пайда болуына әкелген. Мұнайбитумды жыныс үлгісінің визуалды талдауы битум жылтырымен қанық қара түсті. Мұнайбитумды жыныстардан битумды бөліп алуға ультрадыбыстық технологияның әсерін зерттеу нәтижесінде алынған битумның физико-химиялық сипаттамалары зерттелді. Осы технологияны сынау кезінде зерттеу нысанына байланысты процестің оңтайлы параметрлері анықталды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей мұнайбитумды жыныс құрамында кездесетін сазды қосылыстар ультрадыбыстық әсер етудің қуатын анықтау кезінде процеске тікелей әсер ететіні анықталды. Қорытынды. Мұнайбитумды жыныстардан табиғи битумды бөліп алу кезінде ультрадыбыстық әсер ету технологиясы перспективті және өндірістік жағдайда қолдануға болатын технология екенін көрсетті.
Reviews
Geomechanical modeling aspects in support of hydraulic fracturing operations
Аннотация
This paper describes the main aspects and nuances of geomechanical modeling that must be taken into account when supporting hydraulic fracturing operations and engineering support of projects. A feature of geomechanical modeling for hydraulic fractures aims or self-induced fracturing in mature fields is, first of all, the reservoir pressure estimation, in particular in the vicinity of production and injection wells. In addition, this significantly affects the stress anisotropy, which is the main factor influencing the geometry of the hydraulic fracture and the induced stress field around it. It should also be noted the importance of monitoring geomechanical core studies, quality control of samples and correct processing of research results, since the profiles of elastic-strength properties and stresses depend on this. Current paper also pays attention to fracturing: its measurement, calculations and prediction of its orientation in space and intensity.
ОҢТҮСТІК МӘҢГІШЛАҚ КЕҢІРІНІҢ ШЕКТІ БӨЛІМДЕРІНДЕГІ МҰНАЙ ҚАБІЛЕТІН БАҒАЛАУ
Аннотация
ВРС МОГТ-3Д анықтаған кен орындарының шекті бөліктерінің болашағын бағалау арқылы жаңа аумақтарды анықтау және мұнай әлеуетін анықтау үшін кен орындарының құрылымдарын қосымша зерттеу. Күтілетін нәтижелер көмірсутегі әлеуетін арттыруда маңызды. Мұнай-газ перспективалары Оңтүстік Маңғышлақтағы жеткілікті жақсы зерттелген және игерілген юра кенорындарымен байланысты, олардың әлеуеті әлі таусылған жоқ, бұған толық зерттелмеген көтерілулер куә.
Conditions for the formation and preservation of petroleum systems at large (>6,000m) depths
Аннотация
For forty years history the concept of so-called hydrocarbon systems (petroleum system or PEST) has been well developed, a significant amount of factual data has been accumulated. However, with the beginning of the development of ultra-large depths (more than 6,000 m, although at present this limit has already dropped to 8,000 m), it turned out that many processes proceed somewhat differently, and that some a priori assumptions cease to be relevant.
The article deals with the issues of features of forming and conditions of preservation of hydrocarbon systems (HC systems) when diving to super-large depths. Particular attention is paid to the numerous examples collected over the past decades of hydrocarbons accumulations in the liquid phase with a significant excess of the upper "classical" threshold of reservoir temperatures, at which, as it was assumed, the transformation of liquid hydrocarbons into gaseous ones should occur.