Том 5, № 2 (2023)

Негіздеу. Ұңғымаларды байланыстыру құрылымдық және динамикалық талдау кезеңінде де сейсмикалық интерпретацияның ажырамас бөлігі болып табылады. Сейсмикалық және ұңғымалық деректерді байланыстыру-бұл сейсмикалық барлау жұмыстарының материалдары бойынша бөлінген геологиялық объектілерді ұңғымалардан алынған нақты деректермен байланыстыруға мүмкіндік беретін маңызды процесс, өйткені ол зерттелетін бөлімді құрайтын шөгінділердің литологиялық құрамы мен шағылысу сипаттамасы арасындағы байланысқа негізделген. Сейсмикалық деректер көп жағдайда уақыт шкаласында, ал ұңғыма деректері тереңде және оларды калибрлеу үшін жылдамдық заңын таңдап, «уақыт – тереңдік» қатынасын орнату қажет.

Мақсаты. Бұл мақалада сейсмостратиграфиялық байланыстыру нәтижесін жақсарту және геологиялық барлау жұмыстарының тиімділігін арттыру үшін бастапқы ұңғымалық деректерге сапалы бақылау жүргізудің маңыздылығын түсінуді тереңдету, сондай-ақ байланыстыру сапасы мен тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін әдістерді ұсыну міндеті қойылған.

Материалдар мен әдістер. Акустикалық каротаж көрсеткіштерін түзету әдістері сипатталған, сейсмикалық және ұңғыма деректерін байланыстырудың әртүрлі алгоритмдері келтірілген.

Нәтижелері. Жұмыста бастапқы ұңғыма деректерінің мәндерінің бұрмалану себептері, деректер сапасын талдау мысалдары қарастырылады, бастапқы деректердің шектеулі немесе жарамсыз жиынтығы жағдайындағы сейсмостратиграфиялық байланыстыруды жүргізу және ұңғымалар бойынша сенімді терең жылдамдықты тәуелділіктерді алу нұсқалары ұсынылған.

Қорытынды. Сапаны бақылау және қажет болған жағдайда бастапқы ұңғыма деректерін түзету сейсмикалық интерпретацияның қорытынды нәтижелерінің дәлдігін арттырудың маңызды кезеңі болып табылады. Кіріс деректерінің шектеулі және сапасы төмен болса да, терең уақыттық тәуелділіктерді алуға болатынын ескеру маңызды. Дегенмен, жұмыс нәтижелері бастапқы каротаж диаграммаларын өңдеу және түзету сейсмостратиграфиялық байланыстың сапасы мен егжей-тегжейін айтарлықтай жақсартатынын көрсетеді.

Негіздеме. Игеріліп жатқан кен орындарының қалдық мұнай қорларының едәуір үлесі өткізгіштігі төмен және қанықпаған коллекторы, қалыңдығы төмен қабаттары бар қабаттар аймақтарына орайластырылған. Мұндай кен орындарында мұнай өндіру деңгейін ұстап тұру әдістемелік пысықтау және мұнай беруді ұлғайту технологиялары мен әдістерін әзірлеу, атаулы қолдану жүйесін оңтайландыру және жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу есебінен мүмкін болады. Өз кезегінде, алынуы қиын қорлары бар кен орындары үшін әдістемелік пысықтау кен орындарын игеру нәтижелеріне жүйелі статистикалық және геологиялық-технологиялық талдауды, қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемелерді талдауды, теориялық зерттеулерді қамтиды. Осылайша, геологиялық құрылымды егжей-тегжейлі түсінуді ескере отырып, мұнай кен орындарын игеруді реттеудің кешенді тәсілін құру игеріліп жатқан кен орындарының қазіргі жай-күйі жағдайында маңызды міндет болып табылады.

Мақсаты. Жұмыстың мақсаты геологиялық-технологиялық және геологиялық-статистикалық талдаудың әдістемелік шешімдері, зерттеу объектілерін саралау, мұнай беруді арттыруға бағытталған технологиялар мен әдістерді қолдануды ретроспективті талдау негізінде алынуы қиын қорлары бар мұнай кен орындарын игеруді реттеуге кешенді тәсілді қалыптастыру болып табылады.

Материалдар мен әдістер. Қойылған мақсатқа келесі әдістерді қолдану арқылы қол жеткізуге болады: статистикалық талдау, геологиялық-кәсіптік талдау, «тау жынысы – флюид» байланысын зерттеу бойынша әдістемелік шешімдер, зерттеу объектілерін геологиялық-геофизикалық және геологиялық-кәсіптік деректер бойынша саралау. Кейбір кезеңдердің мысалында зерттеу алгоритмдері ұсынылған.

Нәтижелері. Алынуы қиын мұнай қорлары бар мұнай кен орындарын игеруді реттеу үшін әдістемелік шешім ұсынылды.

Қорытынды. Әзірлеуді реттеуге ұсынылған геотехнологиялық тәсіл коллектордың құрылымын егжей-тегжейлі түсіну, қабаттың аймақтарына (учаскелеріне) саралау, олардың даму жағдайын зерттеу және талдау, оларды өндіруді арттыру үшін бірінші кезектегі және перспективалы технологиялар мен техникалық шешімдерді негізді бөлу есебінен көмірсутектер қорларын өндірудің технологиялық тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта мұнай беруді арттыру әдістерінің (бұдан әрі – МБАӘ) қолданылу критерийлерімен көптеген әдеби көздері бар. Критерийлерді әлемдік сарапшылар, бейінді мұнай-газ компаниялары әзірледі, зертханалық түрде айқындалды және кәсіпшілік тәжірибемен расталды. Кейбір жағдайларда авторлар әртүрлі МБАӘ технологиялары қолданылған кен орындарымен дерекқор жасайды, олардың тиімділігін, қолданудың күрделілігін, белгілі бір геологиялық және физикалық кен орындарының жағдайлары үшін МБАӘ технологияларын енгізу ерекшеліктерін бағалайды. Осындай аналитикалық жұмыстардың нәтижелері бойынша МБАӘ-нің белгілі бір технологияларын қолданудың оңтайлы диапазондарын анықтауға және зертханалық және кәсіптік жағдайларда ықтимал қолайлы технологияларды одан әрі бағалау мақсатында оларды скринингте қолдануды ұсынуға болады.

Бұл жұмыста химиялық, жылу, газ және микробиологиялық МБАӘ негізгі технологиялары бойынша қолданудың бірыңғай критерийлері көрсетілген. Осы критерийлерді біріздендіру үшін кең көлемді әдеби шолу, бұрын сыналған МБАӘ технологияларына ретроспективті талдау, МБАӘ технологияларын қолданудың геологиялық-физикалық және технологиялық жағдайларын талдау жүргізілді. Қабаттардың геологиялық-физикалық параметрлерін және кен орындарының технологиялық көрсеткіштерін қолданудың белгілі бір бірыңғай критерийлерімен салыстыру мақсатында МБАӘ басым технологияларын анықтау үшін барлық қажетті критерийлерді ескеретін скрининг құралы әзірленді.

Негіздеу. Шарттарының бірі тиімді игеру мұнай және газ кен орындарын болып табылады дұрыс болжау, оларды әзірлеу, оның ішінде мүмкіндіктерін пайдалана отырып, қазіргі заманғы бағдарламалық қамтамасыз ету. Нәтижесінде көпжылдық жұмыстар әзірленді бірінші және жалғыз Қазақстандық бағдарламалық өнім "Жұлдыз", оның көмегімен жүргізіледі орындалуын бақылау технологиялық шешімдерді кен орнында.

Мақсаты. Бағдарламалық қамтамасыз ету нақты өндірістік тапсырмаларды, кен орнын игеру мен пайдаланудың толық циклін жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Материалдар мен әдістер. Осы жұмыста құрал ретінде Оңтүстік Қаратөбе кен орнында қолданылған "Жұлдыз" бағдарламалық қамтамасыз ету бағдарламасы пайдаланылған.

Нәтижелері. Геологиялық-физикалық нәтижелер мен кен орнын өндіру тарихын есепке алатын бағдарламалық қамтамасыз етудің көмегімен игеру карталарын құру, коллекторлардың байланысын және айдалатын судың таралуын бағалау, ұңғымалар бойынша кен орнының өнімділігін талдау, геологиялық-техникалық шараларға үміткер ұңғымаларды, сондай-ақ модельдеу процестерін оңтайландыру үшін бағдарламалық модульдерді таңдау.

Қорытынды. «Жұлдыз» бағдарламалық қамтамасыз етуінде жүргізілген талдау нәтижелері бойынша Оңтүстік Қаратөбе кен орнындағы қабат қысымын сақтау жүйесін жетілдіру бойынша шешімдер әзірленді. Ұңғымаларды геологиялық-технологиялық тұрғыдан бағалауға жаңа көзқарас арқылы таңдалған үміткер ұңғымалардың сапасын арттыру арқылы ұңғымаларды интервенциялау үшін ұңғымаларды таңдау және тиімділікті есептеу жүргізілді.

Күкірт жер бетінде, карьерлерде және күкірттің табиғи ресурсы ретінде кездеседі. Алайда күкірттің көп бөлігі тазартылмаған шикі мұнайдан немесе газдан күкіртті тазалау процестері арқылы алынады. Бұл қалпына келтіру процестері әлемдік энергия ресурстары нарығы үшін өте маңызды. Күкіртті өндіру және алу әдістерінің тәсілдері әдебиеттерді шолу және сипаттамаларды талдау кезінде талқыланады және салыстырылады. Негізінен өнеркәсіпте кеңінен қолданылатын әдістер, олардың технологиялық сызбалары және жұмыс принципі түсіндіріліп, күкіртті жоюдың заманауи әдістерімен салыстырылады.

Судан сутегі алу үшін дәстүрлі емес экологиялық таза көздер ретінде активатор металдармен (индий, галлий, қалайы, төмен балқитын металдардың эвтектикасы) белсендірілген алюминий қорытпаларына негізделген жаңа буын энергия жинақтаушы заттарды пайдалану перспективалары және энергияны сақтау әдістері, мұнайдағы экологиялық мәселелерді шешуде қолдануға болатын алюминий гидроксидтерінің әртүрлі формаларын қалыптастыру талқыланды салалар: мұнайды кешенді дайындау, қалыптан тыс тұрақты су-мұнай эмульсиялары мен мұнай шламдарын жою, өнеркәсіптік сарқынды суларды, айналымды және табиғи суларды тазарту үшін көмірсутек шикізатын металсыздандыру және күкіртсіздендіру, сондай-ақ ластану деңгейі төмен және орташа мұнаймен ластанған аумақтарды рекультивациялау, органоминералды (гуминді) тыңайтқыштармен бірлесіп пайдалану кезінде олардың құнарлылығын қалпына келтіру технологияларында.